Bệnh tổ đỉa là tình trạng xuất hiện mụn nước trên lòng bàn tay, lòng bàn chân hay rìa ngón tay, ngón chân. Vậy triệu chứng thế nào? Cách phòng chống và cách điều trị tổ đỉa ra sao? Mời bạn đọc cùng Dược Bảo Phương tìm hiểu thông tin ở bài viết dưới đây.
Bệnh tổ đỉa là gì?
Bệnh tổ đỉa (hay còn được gọi là chàm tổ đỉa) là một dạng viêm da mãn tính, đặc trưng bởi các mụn nước nhỏ, thường xuất hiện ở lòng bàn tay, lòng bàn chân và hai bên ngón tay, ngón chân. Các mụn nước này gây ngứa dữ dội và có thể kéo dài trong nhiều tuần. Bệnh tổ đỉa không lây nhiễm nhưng có thể tái phát nhiều lần và thường gây khó chịu cho người bệnh.
Bệnh tổ đỉa thường được chia thành ba thể lâm sàng chính, dựa trên biểu hiện và mức độ tổn thương da. Mỗi thể có đặc điểm riêng, từ đó ảnh hưởng đến cách điều trị và chăm sóc. Dưới đây là ba thể lâm sàng của bệnh tổ đỉa:
- Thể tổ đỉa đơn thuần: Mụn nước nhỏ, màu trong, nằm sâu dưới da, và không tự vỡ. Mụn nước thường xuất hiện ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, hai bên ngón tay, ngón chân.
- Thể tổ địa bộ nhiễm: Xảy ra khi mụn nước bị nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc nấm. Mụn nước có thể chuyển sang màu vàng đục hoặc có mủ, da trở nên đỏ, nóng, sưng đau.
- Thể tổ đỉa thể khô (thể hồng ban): Ở thể này, da bị khô, đỏ và xuất hiện các vảy da dày mà không có mụn nước. Vùng da bị tổn thương có thể tróc vảy nhiều lớp.
Ở mỗi thể có hiểu hiện và cách điều trị khác nhau. Vì vậy nên nghi ngờ mắc bệnh tổ đỉa, đặc biệt là ở các thể bội nhiễm hoặc tình trạng trở nên nghiêm trọng. Người bệnh nên tìm kiếm sự tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa da liễu để có biện pháp điều trị phù hợp.
Nguyên nhân của bệnh tổ đỉa
Nguyên nhân chính xác gây ra bệnh tổ đỉa (chàm tổ đỉa) chưa được xác định rõ ràng. Nhưng có một số yếu tố được cho là có liên quan đến việc kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm bệnh. Các yếu tố này bao gồm:
1. Yếu tố di truyền
- Di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc tăng nguy cơ mắc bệnh tổ đỉa. Nếu trong gia đình có người bị viêm da cơ địa, viêm da dị ứng hoặc các bệnh về da khác, nguy cơ mắc bệnh tổ đỉa sẽ cao hơn.
2. Phản ứng dị ứng (viêm da tiếp xúc dị ứng)
- Tiếp xúc với các chất gây dị ứng như kim loại (đặc biệt là nicken và coban), hóa chất, xà phòng, chất tẩy rửa, hoặc mỹ phẩm có thể kích thích sự xuất hiện của bệnh.
- Các chất gây dị ứng có thể kích hoạt hệ thống miễn dịch và gây phản ứng viêm da, dẫn đến tình trạng mụn nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân và ngón tay, ngón chân.
3. Căng thẳng và yếu tố tâm lý
- Căng thẳng tinh thần và lo âu có thể làm tăng nguy cơ bùng phát bệnh tổ đỉa. Hoặc làm nặng thêm triệu chứng. Tình trạng căng thẳng có thể làm thay đổi hệ thống miễn dịch và làm tăng phản ứng viêm trong cơ thể.
4. Tiết mồ hôi quá nhiều (tăng tiết mồ hôi)
- Đổ mồ hôi nhiều ở lòng bàn tay, lòng bàn chân là một yếu tố thường gặp ở người mắc bệnh tổ đỉa. Môi trường ẩm ướt do mồ hôi có thể làm kích thích da và gây ra mụn nước.
5. Nhiễm trùng
- Một số trường hợp bệnh tổ đỉa xuất hiện do nhiễm trùng vi khuẩn hoặc nấm. Nhiễm nấm da hoặc nhiễm trùng khác trên da có thể làm tăng phản ứng viêm, gây ra mụn nước và các triệu chứng khác.
6. Các bệnh lý dị ứng khác
- Những người mắc các bệnh lý dị ứng khác như hen suyễn, viêm mũi dị ứng, viêm da cơ địa có xu hướng dễ mắc bệnh tổ đỉa hơn. Hệ thống miễn dịch của họ thường nhạy cảm hơn với các yếu tố môi trường.
7. Tiếp xúc với nước và ẩm ướt kéo dài
- Việc tiếp xúc lâu với nước hoặc môi trường ẩm ướt có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tổ đỉa. Đặc biệt là ở những người có da nhạy cảm hoặc dễ bị kích ứng.
8. Hệ miễn dịch suy giảm
- Người có hệ miễn dịch yếu hoặc suy giảm chức năng miễn dịch. Ví dụ như do sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, dễ bị bệnh tổ đỉa hơn. Hệ miễn dịch suy yếu có thể làm cho da trở nên nhạy cảm hơn với các tác nhân bên ngoài.
9. Môi trường và thời tiết
- Thay đổi thời tiết, đặc biệt là trong mùa xuân và mùa hè khi thời tiết ẩm ướt, có thể là yếu tố kích thích bệnh tổ đỉa. Hay do thời tiết nóng và ẩm có thể khiến da đổ mồ hôi nhiều hơn. Đây cũng là điều kiện thuận lợi cho bệnh phát triển.
Triệu chứng của bệnh tổ đỉa
Bệnh tổ đỉa (chàm tổ đỉa) có những dấu hiệu và triệu chứng đặc trưng, chủ yếu xuất hiện ở lòng bàn tay, lòng bàn chân và các ngón tay, ngón chân. Triệu chứng của bệnh thường kéo dài từ 2 đến 4 tuần và có thể tái phát. Dưới đây là những dấu hiệu và triệu chứng phổ biến của bệnh:
1. Mụn nước nhỏ dưới da
- Mụn nước là dấu hiệu đặc trưng của bệnh tổ đỉa. Chúng thường rất nhỏ, có kích thước từ 1 đến 2 mm, mọc sâu dưới da và có chứa dịch lỏng trong.
- Mụn nước thường mọc theo cụm, ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, hoặc kẽ ngón tay, ngón chân. Những mụn này không tự vỡ nhưng có thể khiến da trở nên cứng và đau.
2. Ngứa ngáy dữ dội
- Ngứa thường xuất hiện trước khi mụn nước bùng phát và có thể rất dữ dội. Cảm giác ngứa có thể làm người bệnh khó chịu, đặc biệt là vào ban đêm.
- Ngứa thường làm người bệnh gãi nhiều, dễ dẫn đến tổn thương da và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
3. Da đỏ, sưng và viêm
- Khi mụn nước xuất hiện, vùng da xung quanh có thể bị đỏ, sưng tấy và có dấu hiệu viêm. Điều này thường đi kèm với cảm giác nóng và đau nhẹ ở vùng da bị ảnh hưởng.
4. Da khô, bong tróc
- Khi mụn nước khô lại, da bắt đầu bong tróc và khô cứng. Vùng da bị bệnh có thể trở nên dày hơn và thô ráp, đặc biệt là sau nhiều lần bệnh tái phát.
- Tình trạng khô da có thể gây ra các vết nứt hoặc rạn da, khiến da bị đau và dễ bị nhiễm trùng.
5. Đau hoặc cảm giác căng da
- Mặc dù ngứa là triệu chứng chính, nhưng trong một số trường hợp, mụn nước và vùng da bị bệnh cũng có thể gây đau, đặc biệt khi da căng cứng hoặc nứt nẻ.
- Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc cầm nắm đồ vật hoặc di chuyển nếu vùng bị tổ đỉa nằm ở tay hoặc chân.
6. Nứt nẻ da
- Sau khi mụn nước biến mất, da có thể trở nên nứt nẻ, đặc biệt là ở các kẽ ngón tay và ngón chân. Những vết nứt này có thể gây đau và tăng nguy cơ nhiễm trùng da.
7. Bội nhiễm (nhiễm trùng thứ cấp)
- Nếu người bệnh gãi nhiều hoặc chăm sóc không đúng cách, mụn nước có thể bị nhiễm trùng. Khi đó, mụn nước sẽ chuyển thành màu vàng hoặc có mủ.
- Vùng da xung quanh có thể bị sưng, nóng và đau hơn. Bội nhiễm cần được điều trị bằng thuốc kháng sinh để tránh lan rộng.
Bệnh tổ đỉa có lây lan không?
Bệnh tổ đỉa không phải là bệnh lây nhiễm, nên không lây lan từ người sang người. Đây là một dạng viêm da mãn tính liên quan đến các yếu tố như di truyền, phản ứng miễn dịch, dị ứng, và môi trường. Tổ đỉa xuất hiện khi da phản ứng với các yếu tố kích thích hoặc dị ứng, dẫn đến việc xuất hiện các mụn nước dưới da, ngứa và khô da.
Tuy nhiên, bệnh có thể lan rộng trên da của người bệnh nếu không được điều trị hoặc chăm sóc đúng cách. Ví dụ, nếu vùng da bị tổ đỉa bị trầy xước do gãi, vi khuẩn hoặc nấm có thể xâm nhập và gây nhiễm trùng, từ đó làm tình trạng lan rộng hơn.
Cách chữa dứt điểm Bệnh tổ địa
Bệnh tổ đỉa hay chàm tổ đỉa là bệnh mãn tính và có xu hướng tái phát. Nên điều trị dứt điểm hoàn toàn là rất khó. Tuy nhiên, có những phương pháp điều trị có thể kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa tái phát và giảm thiểu khó chịu cho người bệnh. Để điều trị hiệu quả, người bệnh cần kết hợp giữa việc dùng thuốc và thay đổi lối sống để tránh các yếu tố kích thích.
Phương pháp điều trị bệnh tổ đỉa
1. Sử dụng thuốc bôi ngoài da
- Corticosteroid dạng bôi: Đây là thuốc phổ biến nhất dùng để giảm viêm và ngứa trong điều trị bệnh tổ đỉa. Corticoid dạng kem hoặc thuốc mỡ thường được sử dụng trong thời gian ngắn. Bác sĩ có thể chỉ định loại thuốc có mức độ mạnh khác nhau tùy vào tình trạng bệnh.
- Thuốc ức chế miễn dịch dạng bôi: Các loại thuốc như tacrolimus hoặc pimecrolimus được sử dụng khi bệnh không đáp ứng tốt với corticoid, giúp ức chế phản ứng miễn dịch gây viêm trên da.
- Kem dưỡng ẩm: Giữ ẩm là yếu tố quan trọng trong điều trị bệnh tổ đỉa. Việc sử dụng kem dưỡng ẩm không chứa chất gây kích ứng sẽ giúp da không bị khô và ngăn ngừa các đợt bùng phát.
- Thuốc bôi viêm da Bảo Phương chữa tổ địa hiệu quả. Đây là bài thuốc Đông y, không phải uống, hoàn toàn không để lại bất kỳ tác dụng phụ nào, có thể dùng cho phụ nữ có thai và cho con bú.
2. Thuốc uống
- Thuốc kháng histamine: Được sử dụng để giảm ngứa, đặc biệt là vào ban đêm khi triệu chứng ngứa thường nặng hơn.
- Thuốc kháng sinh hoặc chống nấm: Trong trường hợp bệnh tổ đỉa bị bội nhiễm (nhiễm trùng), bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng sinh hoặc thuốc chống nấm để điều trị nhiễm trùng.
- Thuốc chống viêm corticoid dạng uống: Được chỉ định trong những trường hợp nặng hoặc khi bệnh không đáp ứng với các liệu pháp bôi ngoài da.
3. Chăm sóc da và thay đổi lối sống
- Giữ da khô và sạch: Tránh để da tiếp xúc với nước lâu hoặc ẩm ướt. Sau khi rửa tay hoặc chân, cần lau khô cẩn thận, đặc biệt là ở các kẽ ngón tay và ngón chân.
- Sử dụng găng tay: Khi làm việc với hóa chất, xà phòng hoặc nước, hãy đeo găng tay bảo vệ để tránh tiếp xúc với chất kích ứng.
- Tránh căng thẳng: Căng thẳng là một yếu tố có thể làm bùng phát bệnh tổ đỉa. Thực hiện các phương pháp giảm stress. Như thiền, yoga hoặc tập thể dục đều đặn để kiểm soát căng thẳng.
- Kiểm soát mồ hôi: Người bị bệnh tổ đỉa cần giữ cho tay và chân luôn khô ráo, tránh tình trạng đổ mồ hôi quá nhiều. Chọn giày dép thoáng khí, thay tất thường xuyên và hạn chế đeo giày kín trong thời gian dài.
4. Sử dụng các biện pháp dân gian hỗ trợ
- Lá trà xanh: Nước lá trà xanh có tính kháng khuẩn và kháng viêm. Bạn có thể dùng nước đun từ lá trà xanh để ngâm vùng da bị tổ đỉa.
- Lá trầu không: Nước lá trầu không có thể giúp giảm ngứa và viêm. Có thể đun nước từ lá trầu không rồi ngâm hoặc rửa vùng da bị bệnh.
- Muối biển: Ngâm chân hoặc tay vào nước muối ấm có thể giúp làm sạch vùng da bị bệnh và giảm viêm nhiễm.
Phòng ngừa tái phát
- Tránh tiếp xúc với các chất gây kích ứng: Đây là yếu tố quan trọng để ngăn ngừa tái phát. Luôn đeo găng tay khi làm việc với các chất có thể gây kích ứng. Và tránh để da tiếp xúc với các chất gây dị ứng như nicken hoặc coban.
- Giữ da luôn ẩm và sạch: Dùng kem dưỡng ẩm hằng ngày để giữ cho da không bị khô. Vì khô da có thể khiến bệnh tổ đỉa bùng phát.
- Điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt: Tránh các thực phẩm gây dị ứng. Đồng thời duy trì lối sống lành mạnh, tăng cường vận động và giảm căng thẳng.
Bị tổ đỉa kiêng ăn gì?
- Hải sản: Như tôm, cua, ghẹ, mực. Dễ gây dị ứng và làm triệu chứng ngứa, viêm da trở nên nghiêm trọng hơn.
- Đậu phộng, hạt điều: Có nguy cơ gây dị ứng cao, có thể làm bệnh tổ đỉa tái phát.
- Trứng: Có thể thấy bệnh tổ đỉa nặng hơn khi ăn trứng.
- Ớt, tiêu, tỏi: Những thực phẩm cay nóng có thể kích thích hệ thống miễn dịch. Từ đó làm tăng cảm giác ngứa và viêm.
- Gia vị mạnh: Các món ăn chứa nhiều gia vị cay, nóng. Như các loại sốt cay hoặc ớt bột có thể làm kích ứng da
- Đường: Việc tiêu thụ quá nhiều đường có thể làm tăng phản ứng viêm trong cơ thể, khiến bệnh tổ đỉa nặng hơn.
- Thực phẩm chiên rán, dầu mỡ: Thực phẩm chứa nhiều chất béo xấu có thể làm tăng viêm và gây tổn thương cho da. Các món ăn nhanh, thức ăn chế biến sẵn nên được hạn chế.
- Rượu bia: Đồ uống có cồn có thể làm suy giảm chức năng miễn dịch. Điều này khiến tình trạng viêm và ngứa trở nên nghiêm trọng hơn.
- Cà phê, nước ngọt có ga: Các loại đồ uống chứa caffeine hoặc đường cao cũng có thể làm tăng nguy cơ bùng phát tổ đỉa.
Trên đây là những thông tin về bệnh tổ đỉa mà người bệnh cần lưu ý. Dược Bảo Phương hy vọng những kiến thức trên hữu ích đên bạn. Mặc dù bệnh tổ đỉa không nguy hiểm đến tính mạng. Nhưng nó có thể gây ra nhiều khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Việc xác định và tránh các yếu tố kích thích sẽ giúp hạn chế bệnh tái phát và giảm triệu chứng.