Chàm da là nhóm bệnh da liễu mãn tính gây ra tình trạng viêm da, ngứa ngáy, đỏ da và khô nứt. Đây là một tình trạng da phổ biến và có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp nhất ở trẻ nhỏ. Vậy Chàm da là bệnh gì? biểu hiện và cách chữa bệnh thế nào hiệu quả. Cùng Dược Bảo Phương đi tìm hiểu ở bài viết dưới đây.

Chàm da là bệnh gì?

Chàm da có tên tiếng anh là Eczema là tình trạng da bị viêm gây nên kích ứng và sẩn ngứa. Tiến triển từng đợt biểu hiện bằng các đám mảng đỏ da, nổi mụn nước và ngứa. Bệnh sẽ trở nên nghiêm trọng hơn vào mùa đông do thời tiết lạnh gây ra khô da.

Nguyên nhân gây chàm da

Chàm da (Eczema) là một bệnh lý phức tạp với nhiều nguyên nhân kết hợp giữa yếu tố di truyền, môi trường và phản ứng miễn dịch bất thường. Dưới đây là các nguyên nhân chính gây ra chàm da:

1. Yếu tố di truyền

  • Di truyền gia đình: Nếu trong gia đình có người mắc các bệnh dị ứng như chàm, hen suyễn, hoặc viêm mũi dị ứng, nguy cơ mắc chàm của bạn sẽ cao hơn. Điều này cho thấy có sự liên quan giữa yếu tố di truyền và hệ thống miễn dịch của cơ thể.
  • Đột biến gen filaggrin: Gen filaggrin giúp tạo ra một loại protein cần thiết để duy trì hàng rào bảo vệ da. Ở những người bị chàm, gen filaggrin có thể bị đột biến, làm cho da dễ mất nước, trở nên khô, nứt nẻ, và dễ bị kích ứng từ môi trường.

2. Yếu tố miễn dịch

  • Chàm da là kết quả của phản ứng miễn dịch quá mức. Hệ thống miễn dịch của người mắc chàm phản ứng mạnh hơn bình thường đối với các tác nhân từ bên ngoài, gây ra viêm da và các triệu chứng như ngứa, đỏ da và khô da.
  • Ở một số người, hệ miễn dịch có xu hướng kích hoạt phản ứng viêm ngay cả khi không có mối đe dọa thực sự từ bên ngoài.

3. Yếu tố môi trường

  • Dị ứng: Các yếu tố môi trường như phấn hoa, bụi bẩn, lông thú cưng, và mốc có thể gây ra hoặc làm bùng phát các triệu chứng chàm.
  • Tiếp xúc với chất kích thích: Da có thể phản ứng với các chất như hóa chất, xà phòng, chất tẩy rửa, nước hoa, và kim loại (như niken). Những chất này làm tổn thương hàng rào bảo vệ da, gây viêm và khô da.
  • Ô nhiễm không khí: Không khí bị ô nhiễm có thể làm da trở nên nhạy cảm hơn và dễ bị viêm.

4. Yếu tố thời tiết

  • Thời tiết khô, lạnh: Khi thời tiết trở lạnh hoặc khô, độ ẩm trong không khí giảm, làm cho da mất nước nhanh chóng, gây khô và nứt da, từ đó dễ bùng phát chàm.
  • Thời tiết nóng ẩm: Đổ mồ hôi nhiều trong thời tiết nóng ẩm cũng có thể làm tình trạng chàm tồi tệ hơn do mồ hôi gây kích ứng da.

5. Căng thẳng (stress)

Stress tâm lý: Căng thẳng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng chàm da do hệ miễn dịch bị kích thích khi cơ thể gặp căng thẳng. Mặt khác, chàm da cũng có thể gây ra stress do sự khó chịu và ảnh hưởng đến thẩm mỹ.

6. Rối loạn chức năng hàng rào bảo vệ da

Ở người bị chàm, hàng rào bảo vệ da bị yếu đi, không thể duy trì độ ẩm và bảo vệ cơ thể khỏi các chất kích thích từ bên ngoài. Điều này làm cho da dễ bị khô, nứt nẻ và dễ bị kích ứng từ các yếu tố như xà phòng, chất tẩy rửa, và hóa chất.

7. Dị ứng thực phẩm

Một số người bị chàm có thể nhạy cảm với một số loại thực phẩm, như sữa, trứng, đậu phộng, đậu nành, hoặc hải sản. Ở trẻ em, dị ứng thực phẩm có thể làm chàm bùng phát hoặc làm triệu chứng tồi tệ hơn.

Phân loại chàm thường gặp và triệu chứng chàm da

Chàm da (Eczema) có nhiều dạng khác nhau, mỗi dạng có các biểu hiện và nguyên nhân riêng biệt. Việc phân loại chàm giúp hiểu rõ hơn về bệnh và chọn phương pháp điều trị phù hợp. Dưới đây là các loại chàm phổ biến:

1. Chàm thể tạng (Atopic Dermatitis)

  • Đặc điểm: Là loại chàm phổ biến nhất, thường xuất hiện ở trẻ em nhưng cũng có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành.
  • Triệu chứng: Da khô, ngứa ngáy, nổi mẩn đỏ, vảy da. Thường xuất hiện ở mặt, khuỷu tay, đầu gối, cổ tay.
  • Nguyên nhân: Thường liên quan đến yếu tố di truyền và dị ứng (hen suyễn, viêm mũi dị ứng).
  • Đối tượng: Trẻ em, nhưng cũng có thể xảy ra ở người lớn.

2. Chàm tiếp xúc (Contact Dermatitis)

  • Đặc điểm: Xuất hiện khi da tiếp xúc với các chất kích thích hoặc chất gây dị ứng.
  • Triệu chứng: Vùng da bị viêm, đỏ, ngứa, sưng, có thể nổi mụn nước. Sau khi tiếp xúc với tác nhân gây kích ứng, triệu chứng có thể xuất hiện ngay lập tức hoặc sau vài giờ.
  • Nguyên nhân:
    • Chàm tiếp xúc kích ứng: Do tiếp xúc với các chất hóa học mạnh như xà phòng, chất tẩy rửa.
    • Chàm tiếp xúc dị ứng: Do phản ứng miễn dịch với các chất như niken, nước hoa, mỹ phẩm, cao su.
  • Đối tượng: Mọi lứa tuổi. Thường gặp ở người thường xuyên tiếp xúc với chất hóa học hoặc chất gây dị ứng.

3. Chàm đồng tiền (Nummular Eczema)

  • Đặc điểm: Gây ra các mảng da hình tròn hoặc bầu dục như đồng xu, xuất hiện trên tay, chân hoặc cơ thể.
  • Triệu chứng: Mảng da bị khô, đỏ, ngứa, có thể xuất hiện vảy hoặc mụn nước nhỏ.
  • Nguyên nhân: Thường liên quan đến da khô hoặc tiếp xúc với chất kích ứng.
  • Đối tượng: Thường gặp ở người trưởng thành. Đặc biệt là nam giới trung niên.

4. Chàm tổ đỉa (Dyshidrotic Eczema)

  • Đặc điểm: Xuất hiện chủ yếu ở bàn tay, bàn chân, ngón tay và ngón chân với mụn nước nhỏ gây ngứa.
  • Triệu chứng: Da nổi các mụn nước nhỏ, gây đau và ngứa. Sau khi mụn nước vỡ, da có thể bị nứt nẻ, khô và bong tróc.
  • Nguyên nhân: Do dị ứng, căng thẳng, tiếp xúc với kim loại (như niken, coban), hoặc do nấm.
  • Đối tượng: Người trưởng thành. Đặc biệt là những người làm việc trong môi trường ẩm ướt hoặc tiếp xúc với kim loại.

5. Chàm tiết bã (Seborrheic Dermatitis)

  • Đặc điểm: Thường xảy ra ở các vùng da tiết dầu nhiều như da đầu, mặt, tai, ngực và lưng trên.
  • Triệu chứng: Da bị đỏ, bong tróc vảy, da dầu có vảy nhờn màu vàng hoặc trắng. Trẻ sơ sinh thường bị chàm tiết bã trên da đầu (gọi là “cứt trâu”).
  • Nguyên nhân: Do hoạt động quá mức của tuyến bã nhờn. Có thể liên quan đến nấm men Malassezia sống trên da.
  • Đối tượng: Trẻ sơ sinh và người trưởng thành. Thường gặp ở người có da dầu hoặc bị stress.

6. Chàm ứ đọng (Stasis Dermatitis)

  • Đặc điểm: Xảy ra khi tuần hoàn máu kém, thường liên quan đến tình trạng suy giãn tĩnh mạch, gây ứ máu ở chân.
  • Triệu chứng: Da ở vùng chân trở nên đỏ, ngứa, phù nề. Có thể xuất hiện loét hoặc các vết loang màu tím.
  • Nguyên nhân: Do tuần hoàn máu kém và tình trạng tĩnh mạch yếu ở chân, thường liên quan đến bệnh tim mạch.
  • Đối tượng: Người lớn tuổi. Đặc biệt là những người có tiền sử suy tĩnh mạch hoặc bị giãn tĩnh mạch.

7. Chàm thần kinh (Neurodermatitis)

  • Đặc điểm: Gây ngứa và dày da tại một khu vực cụ thể. Thường là ở cẳng chân, cổ, cổ tay, bàn tay.
  • Triệu chứng: Da dày, khô, sần sùi, gây ngứa dữ dội, đặc biệt là vào ban đêm.
  • Nguyên nhân: Căng thẳng, lo lắng. Hoặc tình trạng gãi do kích thích, làm tổn thương da.
  • Đối tượng: Thường gặp ở người trưởng thành, đặc biệt là người bị căng thẳng.

Cách chữa chàm da hiệu quả tại nhà

Chàm da (Eczema) là một bệnh mãn tính không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể được kiểm soát và giảm triệu chứng bằng các phương pháp điều trị phù hợp. Việc điều trị chàm tập trung vào làm giảm viêm, ngăn ngừa tái phát, và làm dịu da. Dưới đây là các phương pháp chữa trị phổ biến:

1. Dùng thuốc bôi ngoài da

  • Kem và thuốc mỡ corticoid (steroid)
    • Công dụng: Giảm viêm, ngứa và kích ứng.
    • Cách sử dụng: Thoa trực tiếp lên vùng da bị chàm, thường được sử dụng ngắn hạn do có thể gây tác dụng phụ nếu dùng lâu dài (mỏng da, giãn mao mạch). Thuốc cần được sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh tác dụng phụ.
  • Kem dưỡng ẩm
    • Công dụng: Giữ ẩm cho da, phục hồi hàng rào bảo vệ da, giảm khô và ngứa.
    • Cách sử dụng: Sử dụng hàng ngày, đặc biệt là sau khi tắm, để duy trì độ ẩm cho da.
  • Thuốc ức chế calcineurin (Tacrolimus, Pimecrolimus)
    • Công dụng: Giảm viêm mà không có tác dụng phụ như corticoid.
    • Cách sử dụng: Thoa lên da theo chỉ định của bác sĩ, thích hợp để điều trị lâu dài cho những vùng da nhạy cảm như mặt, cổ.
  • Thuốc viêm da Bảo Phương
    • Công dụng: Tiêu viêm, hoạt huyết, dùng tốt các bệnh viêm da cấp, chàm da,…
    • Cách sử dụng: Ngày bôi 2-3 lần lên vùng da điều trị. Viêm da Bảo Phương chữa khỏi bệnh, không để lại sẹo. Thời gian điều trị từ 6-12 tuần tùy tình trạng chàm. Hãy hỏi ý kiến của bác sĩ và dược sĩ có chuyên môn trước khi sử dụng.

2. Uống thuốc

  • Thuốc kháng histamin
    • Công dụng: Giảm ngứa và phản ứng dị ứng.
    • Cách sử dụng: Thường được kê đơn cho các trường hợp ngứa nhiều, đặc biệt vào ban đêm.
  • Thuốc kháng sinh
    • Công dụng: Điều trị các trường hợp chàm bị nhiễm trùng do vi khuẩn.
    • Cách sử dụng: Uống hoặc bôi theo chỉ định của bác sĩ khi da bị nhiễm khuẩn.
  • Thuốc ức chế miễn dịch (Methotrexate, Cyclosporine)
    • Công dụng: Kiểm soát chàm nặng khi các phương pháp điều trị thông thường không hiệu quả.
    • Cách sử dụng: Chỉ dùng khi có chỉ định từ bác sĩ và được theo dõi chặt chẽ do có thể gây ra nhiều tác dụng phụ.

3. Chăm sóc da đúng cách

  • Dưỡng ẩm thường xuyên
    • Công dụng: Giúp da giữ độ ẩm, giảm khô, bong tróc và ngứa.
    • Cách sử dụng: Sử dụng các sản phẩm dưỡng ẩm không chứa hương liệu và chất gây kích ứng, đặc biệt sau khi tắm.
  • Tắm nước ấm (không quá nóng)
    • Công dụng: Làm sạch da và loại bỏ bụi bẩn mà không làm mất độ ẩm.
    • Cách sử dụng: Tắm trong khoảng 10-15 phút với nước ấm, sau đó thoa ngay kem dưỡng ẩm.
  • Sử dụng xà phòng dịu nhẹ
    • Công dụng: Tránh kích ứng da do các hóa chất mạnh.
    • Cách sử dụng: Chọn xà phòng không có hương liệu, không chứa chất tẩy rửa mạnh.

4. Liệu pháp ánh sáng (Phototherapy)

  • Công dụng: Sử dụng tia cực tím (UVB) để làm giảm viêm và ngứa, đặc biệt là đối với những trường hợp chàm nặng không đáp ứng với thuốc bôi.
  • Cách sử dụng: Điều trị dưới sự giám sát của bác sĩ da liễu, cần thực hiện theo liệu trình để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

5. Chế độ ăn uống và sinh hoạt

  • Tránh các tác nhân kích ứng:
    • Hạn chế tiếp xúc với các chất kích ứng như xà phòng mạnh, chất tẩy rửa, kim loại nặng (như niken), bụi bẩn, lông thú cưng.
  • Thay đổi chế độ ăn uống:
    • Tránh các thực phẩm có thể gây dị ứng như sữa, trứng, đậu phộng, hải sản (nếu có dấu hiệu nhạy cảm).
  • Giảm căng thẳng (stress):
    • Tập thể dục, yoga, hoặc các bài tập thư giãn để giảm stress, do căng thẳng có thể làm tình trạng chàm trở nên nặng hơn.

6. Phương pháp dân gian (hỗ trợ)

  • Sử dụng dầu dừa:
    • Dầu dừa có tính kháng khuẩn và dưỡng ẩm, có thể thoa lên da để giảm khô và kích ứng.
  • Tắm bột yến mạch:
    • Bột yến mạch có tính làm dịu da, giúp giảm ngứa và viêm. Có thể thêm bột yến mạch vào nước tắm.
  • Sử dụng nha đam (lô hội):
    • Nha đam có tính làm mát, giảm viêm, có thể thoa gel nha đam lên vùng da bị chàm để làm dịu da.

Biện pháp phòng ngừa và chăm sóc da bị chàm

  • Dưỡng ẩm da thường xuyên: Sử dụng kem dưỡng ẩm không chứa chất gây kích ứng ngay sau khi tắm để giúp duy trì độ ẩm cho da.
  • Tránh các yếu tố kích thích: Tránh tiếp xúc với các chất có thể gây dị ứng hoặc kích thích da như hóa chất, xà phòng mạnh, lông động vật.
  • Mặc quần áo thoải mái: Chọn quần áo bằng vải mềm, thoáng khí như cotton, tránh vải len hoặc vải tổng hợp có thể gây kích ứng da.
  • Kiểm soát căng thẳng: Căng thẳng là yếu tố có thể kích hoạt chàm, vì vậy hãy tập các biện pháp giảm stress như yoga, thiền hoặc các hoạt động thể chất.
  • Chế độ ăn uống lành mạnh: Giảm thiểu các phản ứng dị ứng và tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể. Những thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất, như rau xanh, trái cây tươi, cá béo (giàu omega-3). Bên cạnh đó hãy uống đủ nước để duy trì độ ẩm cho da.

Trên đây là những thông tin quan trọng về bệnh chàm da. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả và giảm nguy cơ tái phát hoặc nhiễm trùng da. Để điều trị hiệu quả, cần kết hợp giữa việc dùng thuốc và thay đổi lối sống để tránh các yếu tố kích thích. Hy vọng những thông tin trên hữu ích đến bạn. Chúc bạn thành công.

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *